4. Gospodarka.
Nie będę się zagłębiał w przyczyny upadku Rzymu bo i tak najważniejsze jest to że Rzym upadł a wraz z nim upadły rzymskie miasta. Upadła więc i gospodarka oparta na niewolnictwie. Po czasach najazdów, wędrówki ludów, i zniszczeń spowodowanych upadkiem Rzymu w X wieku nastąpił okres względnej stabilizacji. Imperium zbudowane przez Karola Wielkiego co prawda przetrwało niewiele po śmierci założyciela ale dało Europie nowy impuls. Względny spokój łagodny klimat przyczyniły się do zwiększenia produkcji rolnej. W tym czasie wprowadzono trójpolówkę co dodatkowo zwiększyło produkcję rolną. To nie pozostało bez wpływu na rozwój rzemiosła. Rolnik produkował więcej więc więcej oddać rzemieślnikowi za jego usługi, już nie musiał być samowystarczalny, a to spowodowało zmianę wymiany barterowej na handel oparty na pieniądzu (co oczywiście nie jest wynalazkiem średniowiecznym). Rozwój rzemiosła i handlu wpłynął oczywiście na rozwój miast.
Upowszechnienie pługów żelaznych i wynalazek chomąta oraz młynów wiatrowych to dalszy wzrost produkcji rolnej i rozwój rzemiosła.
Rozbudowa sieci dróg spowodowała rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej a to z kolei doprowadziło do powstania pierwszych banków. W 1474 roku został zarejestrowany pierwszy patent.
Wynalazek folusza spowodował rozwój tkactwa.
Wynalazek czcionki ruchomej spowodował upowszechnienie nauki i literatury (pisałem o tym w poprzednim punkcie).
Wynalazek nowego rodzaju steru spowodował rozwój transportu morskiego i handlu. W rezultacie przyspieszył również odkrycie Ameryki co stało się datą graniczną oznaczającą koniec średniowiecza,
Ziemia niemal w całości należała do możnowładców. Jej uprawą zajmowali się chłopi zobowiązani do pracy na „pańskim”. Jednak w miarę upowszechniania się pieniądza możnowładca wolał zamienić „odrobek” na czynsz dzierżawny. Dzielił ziemię i dzierżawił ją chłopom zapewniając nawet zwolnienie z czynszu w pierwszych latach i dziedziczenie dzierżawy.
Tak w telegraficznym skrócie wygląda ciemność wieków średnich. Nie pisałem o niezwykłym postępie w budownictwie ani o kodeksie sycylijskim dotyczącym prawa wykonywania zawodu medyka, ani o pierwszych szpitalach w Europie, czy domach starców i sierocińcach, które zawdzięczamy również Średniowieczu. I o wielu innych sprawach stawiających ten okres na czele postępu a nie na jego końcu.
Jak widać był to okres niezwykle płodny i postępowy w historii Europy. Nazywanie go okresem ciemności i zacofania jest niesprawiedliwe i pozbawione sensu. Ale wiem że dla większości i tak pozostanie synonimem zacofania. Trudno, głupich nie sieją. Oświeceniowa ideologia, która doprowadziła do największych zbrodni i wyzysku i tak pozostanie dla jej wyznawców podstawą postępu. Dzięki Bogu coraz więcej historyków, filozofów i ekonomistów zaczyna widzieć prawdziwą twarz Oświecenia.
